Voormiddagsessies

Tuinieren met mensen in kansarmoede

Velt deelt haar kennis en ervaring om iedereen zich thuis te laten voelen in een samentuin. Het onderzoek van CEDES, vormingsorganisatie voor integrale armoedebestrijding, werd toegelicht door Geert Gommers van Velt. Nadien vertelden Staf Coertjens, Velt-vrijwilliger, en Anita Exelmans, Velt-praktijkbegeleider, hoe ze dit onderzoek naar de praktijk vertalen in de samentuin Bonenakkers te Hoogstraten.

Flyers met icoontjes, een heldere afsprakennota, een specifieke rol voor elke deelnemer in de tuin, hapklare en vereenvoudigde lesfiches,... passeren de revue. De deelnemers trekken grote ogen hoe diepgaand de aanpak in Bonenakkers is. Een voorbeeld voor elke tuin waar mensen met diverse achtergronden samen tuinieren. Dat blijkt uit het luid applaus voor Staf en Anita bij de afsluiting.

Permacultuur

Bert en Diego baseerden zich voor deze presentatie op de ethiek van permacultuur en de ontwerp principes van Holmgren: koester de aarde, deel de weelde en koester de mensen. En ze verfijnden deze tot heel wat tips. De hele presentatie vind je hier.

  • observeer en reageer
  • verzamel en bewaar energie
  • oogst een voordeel
  • doe aan zelfregulatie en verwerk feedback
  • gebruik en waarder hernieuwbare grondstoffen en diensten
  • verspil niets
  • ontwerp van grote lijnen naar details
  • verenig in plaats van te splitsen
  • gebruik kleinschalige en geleidelijke oplossingen
  • gebruik en waardeer verscheidenheid
  • gebruik de randen en waardeer het marginale
  • reageer creatief en gepast op veranderingen

Wat te doen met een spuiter in je samentuin?

Kun je je het inbeelden: je buurman in de samentuin die doodleuk zijn groenten met pesticiden bespuit? Verschrikkelijk, nietwaar? Hoe zou je reageren? Zou je hem eens goed je gedacht zeggen of doe je liever alsof je het niet ziet? Het moge duidelijk zijn dat het enorm lastig is om precies te weten wat te doen in dergelijke gevallen.

In deze workshop gingen de deelnemers aan de slag. We werkten vanuit een theorie over gedragsvergadering waarin vier grote E’s centraal: Enable, Encourage, Engage en Exemplify.

  • Enable kun je vertalen als ‘het mogelijk maken’. Je moet zorgen dat je buurman inziet dat er duurzame en betaalbare alternatieven zijn. Daarnaast moet je er zeker van zijn dat deze alternatieven ook eenvoudig en effectief zijn. Het is bijvoorbeeld niet de bedoeling dat je buurman plots véél meer tijd nodig heeft om zijn oprit onkruidvrij te maken. Leer je buurman dus al jouw handige tip zodat hij direct aan de slag kan.

  • Encourage kun je vertalen als ‘aanmoedigen’. Het is heel belangrijk dat je je buurman op een positieve manier aanspreekt als hij eens ecologisch handelt. Zorg ervoor dat er een goede sfeer ontstaat rond zijn wenselijke gedrag. De bedoeling is immers dat hij dit in de toekomst vaker zal stellen. Daarnaast kun je er ook voor zorgen dat je buurman zich bewust wordt van zijn daden, zonder hem ervoor terecht te wijzen.

  • Engage kun je vertalen als ‘betrekken’. Hierbij is het belangrijk dat je zo veel mogelijk mensen bereikt met jouw ecologische denkkader. Probeer je enthousiasme voor tuin en dier zo fel mogelijk te delen met je buurman op een positieve manier. Zo zal hij inzien dat het ook anders kan. Stel hem misschien ook eens voor om samen iets te ondernemen? Of wat dacht je van een project met de hele straat? De kracht zit hier duidelijk in de hele groep, niet in de individuen.

  • Exemplify kun je vertalen als ‘het goede voorbeeld stellen’. Het is enorm belangrijk om zelf aan te tonen hoe je je oprit wél op een ecologische manier onkruidvrij kunt houden. Zie jezelf als een promotor voor duurzaamheid. Zorg er dan ook voor dat je buurman de alternatieven echt kan zien. Zo weet hij dat ze ook en effectief bestaan én werken.

Samen sterk: durf te vragen

Samen weten we héél veel. Vragen van anderen helpen beantwoorden, geeft ook energie en ideeën voor onze eigen projecten. Iemand stelt een vraag, deze wordt op een flap genoteerd. De vraagsteller zwijgt, alle deelnemers noteren hun tips op een post-it en delen deze in de groep. Er ontstaat een vloed aan ideeën. In onderstaand overzicht zie je hoeveel en welke tips we elkaar konden geven op vragen die er voor elke tuin/groep toe doen.

Samen werden we steeds enthousiaster en raakten we betrokken bij elkaars projecten. Het gevoel bij te kunnen dragen aan een ander project én daarmee ook zelf verrijkt worden, was zeer fijn. Een fijne methodiek om ook in onze eigen groepen te gebruiken- dank je Velt en Durf te vragen! De workshop van Durf te vragen schonk de deelnemers diverse vormen van kennis.

  • een berg tips op allerlei samentuinkwesties, om mee aan de slag te gaan in elke samentuin;
  • inzicht en een gerust gevoel, omdat de diverse samentuinen voor dezelfde uitdagingen staan: ons probleem is niet uniek;
  • oplossing liggen heel vaak in de groep zelf:  deze methodiek (‘Durf te vragen’) kan ook in/met je eigen groep toegepast worden.

Wanneer en hoe zal ik met die veelheid van tips aan de slag  gaan? Tip van ‘durf te vragen’: Klasseer na afloop alle tips volgens de Eisenhower-methode: belangrijk/dringend/onbelangrijk/niet dringend of cluster de tips per thema en tracht er per dag/week/maand eentje vast te pakken en uit te voeren.

Fruit in de samentuin

Het thema fruit in de samentuin is nog relatief nieuw. Daarom gingen Jasmien en Françoise in deze sessie samen met de deelnemers op zoek naar antwoorden op de vragen: wat is een fruitboom? Wat heeft hij nodig? Hoe onderhoud je hem? Waar liggen de kansen en moeilijkheden voor fruitbomen in de samentuin?

De deelnemers kwamen uit heel diverse achtergronden, maar werden geïnspireerd om ook in hun tuin fruit te integreren. Jasmien, de auteur van het Velt-boek Appel, peer en meer, en Françoise Desmedt, lesgever grootfruit, deelden hun eigen ervaringen uit hun eigen tuinen. Vooral het concept fruithagen werd gesmaakt.

Middageten

 

Het middageten werd verzorgd door 3 ecokoks. Zij gingen aan de slag met voedseloverschotten van verschillende biowinkels. 

 

Geroosterde aardappel- en pastinaakpartjes
Salade van witloof, rozijnen en pinda’s met vinaigrette
Stoofpot van champignon, brood, soja
Stoofpot van linzen, wortels en paprika
Salade van veldsla en roodlof met toegevoegde balsamicodressing
Veganaise van geroosterde sesamzaden

 

 

 

Namiddagsessies

Is jouw grond gezond voor eigen kweek?

Je hebt eindelijk een perceeltje op oog waar je groenten kunt telen. Maar hoe weet je of de grond niet vervuild is? Over welke stoffen gaat het? En hoe kun je hun impact beperken? Kies je om te tuinieren in vollegrond of -veiligheidshalve- in verhoogde bakken met aangevoerde, propere grond? Dit praatcafé leverde allerlei praktische tips op.

Over de hoogte van de op te voeren grond, over het risico van een autoweg langs de tuin, over het gebruik van lavameel, over de zin en onzin van bodemanalyses,... Nieuwe tuiniers daagden Velt-lesgevers Jos Van Hoecke en André Verheecke uit, want ja, van waar komt dat lavameel? In België hebben we toch geen vulkanen? Een geanimeerd gesprek, de betere cafétoog waard, vond Geert Gommers van Velt.

Het drakennest & Netwerk van tuinen in de stad

Het project buurtmoestuin- en schoolmoestuinbegeleiding vanuit de stad Gent loopt intussen drie jaar. Veel van deze tuinen zijn een tijdelijke invulling met een snelle dynamiek. Bert Dhondt van Het Voedselbos vzw toonde aan de hand van enkele praktijkvoorbeelden welke voordelen er te halen zijn in een samenwerkend netwerk in de stad tussen de verschillende buurtmoestuinen.

Op de website www.gentengarde.stad.gent vind je een forum waarop betrokkenen vragen stellen en antwoorden geven op zaken die zij tegenkomen in hun buurt- en schoolmoestuin. Inspiratie verzekerd.

Juridisch statuut van jouw samentuin

Velt biedt samentuinen een mooie juridische, communicatieve en educatieve steun. Als feitelijke vereniging onder Velt, geniet je mee van de Velt-verzekering en vermijd je eigen statutaire en administratieve verplichtingen.

Heel wat samentuinen zijn effectief op zoek naar antwoorden op allerlei juridische kwesties. Velt helpt je erbij en schetst wat al dan niet extra nodig is, als individuele samentuin. In de presentatie vind je ook heel wat tips i.v.m. het functioneren als trekkersgroep van een samentuin. Meer info over een Velt-werkgroep.

Kan een bestaande vzw ook nog werkgroep worden?
Antwoord: momenteel kan het wel. Er moeten hierover wel duidelijke afspraken zijn over welke vereniging voor welke aspecten van de werking verantwoordelijk is. Wordt genoteerd als werkpunt voor Velt.

Moeten vrijwilligers die in een samentuin werken een vergunning hebben van de arbeidsdienst?
Antwoord: wie werkloosheidsuitkering, uitkering wegens ziekte,… van de overheid krijgt, of niet zeker is of hij zomaar vrijwilligerswerk kan verrichten, vraagt dit best zelf na bij de bevoegde instantie (RVA in Vlaanderen). Wie officiële toestemming moet vragen, kan hiervoor terecht bij [email protected]. Velt kijkt intussen of ze een algemene vrijstelling voor alle vrijwilligers kan aanvragen.

Wat als we beter een extra verzekering afsluiten, bv. om ook persoonlijke schade te dekken?
Afdeling Scheldevallei sloot hiervoor een overeenkomst af met de verzekeringsmakelaar van Velt. Een voorbeeld van deze polis vind je hier.

Tuinreglement

Waar mensen samen leven, samen werken en samen tuinieren, is er nood aan regels en afspraken. Daarom stond er in de namiddag een praatcafé over tuinreglementen geprogrammeerd. We gebruikten een methodiek die werd opgemaakt door CEDES om de tuincode (een soort grondwet van de samentuin) voor te stellen en punt per punt een huishoudelijk reglement op te stellen voor de samentuin.

Het resultaat is steeds zeer divers afhankelijk van het concept van de samentuin, de aard van de groep en de initiatiefnemer, de stijl , de doelstellingen etc.. Inspiratie voor tuinreglementen vind je trouwens op www.samentuinen.org.

Samenkoken in de samentuin

Velt organiseert samenkeukens, een ecologische volkskeuken die ook in samenwerking met een reeds bestaande samentuin gepland kan worden. Zo kunnen de tuiniers ook mee koken, kan de oogst van de samentuin verwerkt worden in een heerlijke maaltijd, kan het een ‘promotie' zijn om nieuwe mensen aan te trekken,...

De deelnemers aan dit praatcafé reageerden erg enthousiast om de samenkeukens in hun eigen samentuin te organiseren. Voor hen was de verbinding tussen keuken en tuin samen in een groep enthousiaste tuiniers, kokers, eters, smullers een echte eye-opener. Samen brainstormden we over de kosten, nodige materialen, praktische toepassingen in hun samentuinen.